Rating ESG

ESG jest skrótem od angielskiego environmental, social and corporate governance, co w języku polskim oznacza środowisko naturalne, społeczeństwo i ład korporacyjny. Są to te aspekty pozafinansowe, na które firmy powinny zwracać uwagę realizując swoją misję zrównoważonego rozwoju. Z kolei ratingi ESG służą do mierzenia efektywności, a zarazem ryzyka w tymże obszarze.

Z tego artykułu dowiesz się:

• czym jest ocena ESG i dlaczego zastąpiła ideę CSR,
• kto zajmuje się ratingiem ESG,
• co podlega ocenie w jego ramach,
• skąd się bierze zróżnicowanie ocen ratingów ESG,
• ważne daty dla przedsiębiorstw.

CSR i jego ewolucja

Temat społecznej odpowiedzialności biznesu (Corporate Social Responsibility) pojawił się w latach 60. ubiegłego wieku, a sam termin wszedł do języka w kolejnej dekadzie. Zaangażowanie przedsiębiorstw w realizację działań na rzecz środowiska naturalnego zdynamizowała się jednak dopiero pod koniec XX wieku i związana była z postępującą degradacją środowiska naturalnego. CSR jest niczym innym, jak etycznym biznesem, realizowanym z poszanowaniem dla przyrody, ale również człowieka, lokalnych wspólnot.

Z czasem zauważono jednak, że społeczna odpowiedzialność biznesu jest koncepcją niewystarczającą, traktowaną przez przedsiębiorstwa często jako element budowania wizerunku, czyli strategii marketingowej. Zajmowali się nią osobni specjaliści, a nawet całe działy, jednak efektywność w stosunku do celów, jakie obejmowała sobą CSR, była niewystarczająca. ESG jest kolejnym krokiem i rozwinięciem idei społecznej odpowiedzialności biznesu. O jego znaczeniu w dzisiejszych czasach świadczy fakt, że działania ESG są coraz częściej brane pod uwagę przy podejmowaniu decyzji biznesowych na całym świecie. W ich ocenie pomagają właśnie ratingi ESG.

Kryteria ESG

Zanim poznamy bliżej same ratingi, przyjrzyjmy się bliżej aspektom ujętym w skrócie ESG.

1. Środowisko naturalne (environmental) to wszystkie te aktywności, które związane są ze zmianą działalności firmy w obszarze realizacji mission zero, czyli maksymalnego ograniczania zużycia energii, a także prowadzenia polityki odpowiedzialnego gospodarowania odpadami i wprowadzania rozwiązań w obszarze recyklingu. Ważne jest tu również stosowanie się do regulacji rządowych czy unijnych, związanych z ochroną środowiska naturalnego.
2. Aspekt społeczny odnosi się do relacji biznesowych w samym przedsiębiorstwie, jak i w jego bezpośrednim otoczeniu. Wiąże się on z przestrzeganiem praw człowieka: równości i różnorodności, a także zachęcaniem pracowników do angażowania się
   w działania na rzecz ochrony przyrody czy wspierania lokalnego środowiska. Aspekt społeczny to także sposób, w jaki firma buduje relacje ze swoimi klientami realizując ich potrzeby i oczekiwania.
3. Ład korporacyjny z kolei to wszystkie te kwestie, które związane są z funkcjonowaniem zarządu, wynagrodzeniami, prawami akcjonariuszy i korupcją.

ESG jest zatem narzędziem, za pomocą którego budujemy zaufanie wśród inwestorów
i klientów firmy. To wartościowy i niematerialny kapitał wpływający nie tylko na wizerunek przedsiębiorstwa, ale również jego ocenę w obszarze ryzyka inwestycyjnego. Oczywistym jest również fakt, że działania te przekładają się bezpośrednio na środowisko naturalne
i dobrostan społeczny.

Czym jest rating ESG?

By wprowadzić do przedsiębiorstwa ESG, należy zmienić cały model biznesowy, przewartościować cele i dążenia. Dziś dla wielu firm zrównoważony rozwój jest już immanentnym elementem strategii biznesowej i inwestycyjnej. Opłaca się przy tym, gdyż - jak pokazał okres pandemii COVID-19 - przedsiębiorstwa biorące pod uwagę czynniki ESG, okazały się stabilniejsze i bardziej atrakcyjne dla inwestorów.

A czym jest rating ESG? Narzędziem, które pozwala mierzyć efektywność działań w obszarze environmental, social and corporate governance. Co ważne, obecnie przystąpienie do oceny ESG nie dla wszystkich jest obowiązkowe, jednak to właśnie rating ESG uwiarygadnia określone działania na rzecz środowiska, ludzi oraz aspekty związane z transparentnym zarządzaniem firmy. Dane płynące z efektywności działań pozafinansowych firm rosną na znaczeniu, dlatego coraz więcej firm decyduje się na rating ESG. Z przeprowadzanych badań wynika, że zarówno konsumenci, jak i inwestorzy oczekują nie tylko zaangażowania firm w ten obszar, ale również jawnego i rzetelnego przedstawiania efektów. Rosnąca waga realizacji koncepcji zrównoważonego rozwoju spowodowała, że powstało bardzo wiele agencji specjalizujących się w ratingu ESG. Dzisiaj są to przy tym niezwykle wpływowe instytucje.

Ratingi ESG - kto się nimi zajmuje?

Oceny ESG realizowane są przez niezależne podmioty: agencje ratingowe, przy czym - co ważne - nie ma obecnie jednego podejścia czy modelu ich działania. Każda agencja posługuje się własnym know how. Jednak panuje ogólne przekonanie, że podejście do raportowania niefinansowego powinno być uspójnione i należy się spodziewać regulacji
w tym obszarze.

Na rynku działa obecnie ponad 600 agencji ratingowych. Wiele z nich to potężne instytucje obejmujące swoimi ocenami tysiące podmiotów gospodarczych. Ogólnie można wyróżnić trzy ich typy:

• dostawcy podstawowych danych: opierają swoje analizy na danych nieprzetworzonych i dostępnych publicznie, głównie pochodzących z raportów firmowych, mediów i stron internetowych przedsiębiorstw,
• dostawcy wszechstronnych danych: te agencje opierają swoje oceny zarówno na wymienionych wyżej informacjach publicznych, danych z opracowanych przez siebie i wypełnionych przez przedsiębiorstwo kwestionariuszy, jak i danych przetwarzanych przez analityków zatrudnionych w agencji,
• dostawcy wyspecjalizowanych danych: profilowanych pod kątem jednego lub dwóch kryteriów ESG, ale przeprowadzonych w sposób szeroki i dogłębny. Te oceny ESG dedykowane są firmom planującym rozwijać się w wyraźnie określonej dziedzinie w ramach ESG.

Co podlega ocenie agencji ESG?

Co podlega ocenie agencji ESG? Dzieli się ona na trzy obszary, zgodnie z kryteriami, k
tóre obejmuje. Dobrym źródłem poznania kryteriów ratingu są przygotowane przez GPW “Wytyczne do raportowania ESG”, dostępne w formie pdf na stronie internetowej giełdy.

1. Czynniki środowiskowe: Dotyczą one sposobów, w jakich przedsiębiorstwo korzysta z zasobów odnawialnych i nieodnawialnych, czyli rodzaju wykorzystywanej energii, emisji gazów cieplarnianych, efektywności w gospodarowaniu zasobami naturalnymi, ilości wytwarzanych odpadów i sposobów ich utylizacji oraz wpływu na środowisko naturalne i bioróżnorodność.
2. Czynniki społeczne: Służą mierzeniu wpływu, jaki ma dane przedsiębiorstwo na zatrudnionych w nim pracowników oraz jego otoczenie, czyli społeczność lokalną, klientów i dostawców. Pod uwagę bierze się formy zarządzania pracownikami, respektowanie praw człowieka i poszanowanie praw pracowniczych oraz otwartość na różnorodność (inkluzywność).
3. Czynniki związane z ładem korporacyjnym Obejmują one wewnętrzny system nadzoru przedsiębiorstwa. Ratingi ESG uwzględniają w tym obszarze procedury, standardy i mechanizmy kontroli, jakie stosuje się w przedsiębiorstwie po to, by przestrzegane były przepisy prawa, zapewnione efektywne zarządzanie, usprawnione procesy podejmowania decyzji oraz uwzględnione potrzeby inwestorów i innych zewnętrznych interesariuszy. Czynnik ten bierze tu pod uwagę wielkość przedsiębiorstwa, jego cele i charakter.

Zróżnicowanie ocen ratingów ESG

Jak wspomnieliśmy wyżej, każda z agencji ratingowych posiada własną metodologię analizy danych, jak i narzędzia służące ich pozyskaniu. Już sam kwestionariusz prezentowany do wypełnienia przedsiębiorstwu różni się zakresem pytań, więc daje za każdym razem nieco inny obraz, trudny do porównania np. dla inwestorów uzupełniających swój portfel spółek i poszukujących tych najbardziej wiarygodnych na rynku. Zdarzają się też sytuacje, że jedno przedsiębiorstwo uzyskuje odmienne oceny od dwóch różnych agencji.

Kwestie zróżnicowania poszczególnych ratingów i problemów z tym związanych, bierze pod rozwagę Unia Europejska. W Brukseli debatuje się na temat uniwersalnej metodyki analizy danych ESG, która wzmocniłaby ich wiarygodność. Co ważne, agencje ratingowe w obszarze ESG, nie podlegają żadnym przepisom ani nadzorowi, dlatego Komisja Europejska pracuje obecnie nad wprowadzeniem nowych wytycznych związanych z tymi ocenami.

Ratingi ESG - ważne daty

ESG jest częścią kompleksowych i strategicznych działań związanych z realizacją celów zrównoważonego rozwoju wyznaczonych przez ONZ czy Unię Europejską. Planowane jest na przykład, by do 2050 roku Europa stała się neutralna dla klimatu.

Z tego też powodu rośnie wartość i ranga działań z obszaru ESG. Ich realizacja ma swoje poparcie w unijnych dyrektywach, które obejmować będą z roku na rok coraz więcej przedsiębiorstw. Obowiązek raportowania niefinansowego w UE został wprowadzony
w 2014 roku. Od 2018 roku dotyczy on w Polsce największych jednostek zaufania publicznego, spółki notowane na GPW zatrudniające powyżej 500 pracowników i z bilansem 170 mln przychodów netto. 16 grudnia 2022 r. w Dzienniku Urzędowym UE opublikowana została dyrektywa ws. sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju (Corporate Sustainability Reporting Directive, w skrócie CSRD). Kraje członkowskie Unii mają 18 miesięcy na dopasowanie jej do krajowego prawa.
W pierwszej kolejności, tj. za rok 2024, obowiązek raportowania dotyczył będzie największych spółek giełdowych, które de facto już go realizują, ale również tych największych nie notowanych na giełdzie.

Każdego kolejnego roku grupa przedsiębiorstw objętych nowym obowiązkiem będzie się powiększać. I tak za 2025 rok obejmie firmy zatrudniające powyżej 250 pracowników oraz 40 mln euro przychodów ze sprzedaży netto, a w następnych roku: wszystkie notowane na giełdzie średnie i małe przedsiębiorstwa. Tym samym raportowanie obejmie ok. 3,5 tys. firm.

Rating ESG - podsumowanie

Raportowanie ESG ma długoterminową wartość. Zarówno konsumenci (w szczególności młode pokolenia), jak i inwestorzy i inni interesariusze deklarują, że biorą je pod uwagę przy swoich decyzjach dotyczących inwestowania czy zakupu. Hasło zrównoważonego rozwoju już dawno przestało być frazesem. Stoją za nim konkretne i mierzalne działania budujące wizerunek godnego zaufania partnera biznesowego.

Choć oceny ESG są obecnie coraz powszechniej obowiązującymi wymogami, warto brać pod uwagę kryteria środowiskowe, społeczne i ładu korporacyjnego w swojej działalności nawet, jeśli nie jesteśmy w grupie przedsiębiorstw, od których się tego wymaga. Po to, zyskać opartą na trwałych i wartościowych fundamentach reputację. Kojarzyć się z firmą, która dba o otoczenie, ludzi i transparentność.

---